Nederland strijdt sinds 1255 tegen het water

Voorwoord: A.I.-primeur in De Groene Belg

Het begon met een telefoongesprek met een vriend in Poperinge waar ze zich nog al te levendig de overstromingen eind vorig jaar van de ‘Westhoek’ door de IJzer herinneren.

“Wat als er een waterbom op het hart van Nederland zou vallen”, vroeg de vriend, “in die kom waar ze daar in zitten ?”

Toen ik die vraag meldde aan Nederlander Ren De Vree, stelde hij voor om eens een stukje te maken over hoe de Nederlanders het water aanpakken.

Een dag later zond Ren dat ‘stukje’ toe en meldde eerst dit:

“Ik had A.I. om een eerste opzetje gevraagd, dat werkt goed. (Als je wil zien wat A.I. in dit geval Perplexity daarvan gemaakt had mail ik het je toe, kun je het verschil tussen ai en mijn stuk zien. Voor even snel gegevens vergaren is AI ideaal, maar je moet wel alles checken. Toch scheelt het een hoop tijd.”

En ziehier de opdracht:

Ik heb Perplexity.ai de volgende vraag gesteld:

BEGIN VRAAG ================================
Maak een semantische analyse en schrijf een toegankelijk overzichtsartikel over de recente Nederlandse waterbeheersingsmaatregelen. Focus op:
- Rivierverbreding
- Dijkophoging
- Duinverlenging
- Andere innovatieve waterbeheersingsprojecten

Vereisten:
- Omvang: 2 A4 pagina's (ongeveer 900 woorden)
- Doelgroep: algemeen publiek zonder technische achtergrond
- Schrijfstijl: helder en informatief, vermijd vakjargon
- Structuur:
  * Korte inleiding over het belang van watermanagement in Nederland
  * Duidelijke beschrijving van elke maatregel
  * Concrete voorbeelden van locaties waar deze maatregelen zijn toegepast
  * Korte toekomstvisie
- Gebruik kopjes en subkopjes voor betere leesbaarheid
- Sluit af met de belangrijkste resultaten van deze maatregelen

EINDE VRAAG =================================”

Ren voegde er later nog dit aan toe:

De vraag die ik aan Perplexity stelde, in het AI-jargon de prompt, is heel belangrijk. Om een goede prompt te formuleren zijn er online tools, ik gebruik de prompt bakery van de Nederlander Henk van Ess, zie https://www.searchwhisperer.ai/prompt/?utm_source=substack&utm_medium=email

Die stelt wat vragen en formuleert dan de vraag zodanig dat je het beste resultaat krijgt.

Nog eens benadrukken dat de output van AI nooit meteen gebruikt kan worden, altijd de bronnen checken en zelf blijven denken. Maar je kunt er wel sneller een artikel door maken.”

En bij deze volgt hier nu eind 2024 een primeur: de eerste bijdrage ooit in De Groene Belg die via A.I. tot stand kwam. Nadat Ren zijn bekentenis gemaild had, viel het me wel op dat in de nu volgende tekst het specifieke, vaak licht ironisch toontje waarmee Ren aardig wat van zijn stukjes voor het Waals Weekblad weet te kruiden, ontbreekt.

Ren liet nochtans nog dit weten: “Als je de AI-versie vergelijkt met mijn versie” – die AI-versie werd door Ren hier geplaatst: waalsweekblad.be/perplexitygroenebelg2.txt – “dan zie je dat ik er aanzienlijk veel aan veranderd, verbeterd en toegevoegd heb en er ook meer mensentaal van gemaakt heb.”

A.I.: ‘Aanzet tot Intelligentie’ …

JP Everaerts

Nederland strijdt sinds 1255 tegen het water

De Noordzee probeert almaar Nederland in te komen, en uit het buitenland bezorgen grote rivieren ook al veel water, maar tegenwoordig komt watergevaar net zo gemakkelijk van boven. Nu is Nederland de best beschermde delta ter wereld en men geeft veel geld uit om dat zo te houden. Het vergt voortdurende aanpassingen, de vakman spreekt van adaptief en flexibel deltamanagement.

Droge polders

Het land heeft sinds 1255 in polders een heel stelsel van gemalen en sluizen om waterpeilen lokaal en regionaal te regelen. In 1407 kwamen daar de eerste windmolens bij, die water verplaatsen.

Het waterbeheer berust bij 21 waterschappen https://www.waterschappen.nl/ en omdat de belangen van boeren en burgers niet altijd gelijk lopen, worden waterschapsleden verkozen https://www.kiesraad.nl/verkiezingen/waterschappen#:~:text=Zo%20zorgen%20zij%20voor%20het,zijn%2021%20waterschappen%20in%20Nederland uit de burgerij én de boerenstand, ze moeten vooral sámen uit de problemen komen. De waterschappen bestrijden ook muskusratten https://www.waterschappen.nl/projecten/veldproef-muskusrattenbestrijding/, die gaten in de dijken graven.

Rivieren en dijken

De buitenlandse rivieren die door Nederland op zee af koersen en almaar wisselende waterstanden hebben, zijn een constante bron van zorg.

Het project Ruimte voor de Rivier (PDF-artikel) https://geografie.nl/sites/default/files/paragraph/attachment/file/Van%20Dijk%20-%20Ruimte%20voor%20de%20Rivier.pdf  verdiept uiterwaarden, graaft nevengeulen en verplaatst dijken landinwaarts (foto).

Dat verkleint de kans op overstromingen en je krijgt er tegelijk meer natuur en biodiversiteit door. Zo is in Werkendam (regio Biesbosch) een groot gebied ontpolderd, waardoor de rivier bij hoog water een groter oppervlak kan nemen, wat de waterstand verlaagt en de druk op de dijken stroomafwaarts vermindert.

- De oude, vertrouwde dijkverhoging blijft nodig, daar wordt constant op vele plaatsen tegelijk aan gewerkt. in 2050 moeten wat Rijkswaterstaat https://www.rijkswaterstaat.nl/water noemt: alle primaire waterkeringen aan de nieuwe normen voldoen.

- Dan is er nog de dijkversterking over vele honderden kilometers, zoals in de Markermeer, ten noorden van Amsterdam, waar dijken oeverdijken worden door aan de waterzijde land toe te voegen, wat de dijk aanzienlijk sterker maakt.

- Kleine rivieren met oevers zonder dijken zijn soms minder gemakkelijk in toom te houden dan de grote. In het Waalse/Nederlands grensgebied zijn geen brede vlakke polders, wel heuvels en kronkelende waterlopen in valleitjes, maar daar vindt grensoverschrijdend overleg plaats tussen waterschappen, natuurverenigingen en andere organisaties.

Duinen

Als het begrip De Lage Landen ergens van toepassing is dan wel in de Randstad, waar grote woonwijken tot 6 meter onder de zeespiegel liggen. De kustbescherming wordt op peil gehouden door frequent zand aan strand en duinen toe te voegen. Voor de kust van Ter Heijde  (Zuid-Holland) ligt de Zandmotor, een kunstmatig schiereiland dat geleidelijk door de natuur wordt verspreid langs de kust. En het creëert ook nieuwe natuur- en recreatiegebieden.

En dan zijn er sinds 1953 ook nog de wereldberoemde Deltawerken https://nl.wikipedia.org/wiki/Deltawerken met onder meer beweegbare stormvloedkeringen en enorme sluizen.

Water van boven

Het nieuwe gevaar is dus regen. Steden moeten beter leren omgaan met extreme hoeveelheden water van boven. Door rioleringen te vergroten, overloopgebieden aan te leggen die tijdelijk regen opvangen, en groene daken die water vasthouden, Rotterdam heeft een Waterplein, het Bentheimplein, dat ondergrondse bassins heeft die bij regen vol kunnen lopen. Er bestaan ook parkeerplaatsen met ondergrondse waterbergingen,

In bepaalde delen van Nederland spelen allerlei vormen van waterbeheersing tegelijk en door elkaar heen, wat hoge eisen stelt aan onderlinge afstemming van werkzaamheden, maar Nederlanders praten graag dus dat lukt wel. Een Nederlands spreekwoord zegt echter: zoveel mensen, zoveel zinnen, dus over de beste maatregelen zijn de meningen nog wel eens verdeeld.

Spin-off

Een bij-effect van de eeuwenlange en voortdurende strijd tegen het water is de grote kennis die ermee vergaard is en wordt, en die wereldwijd wordt geëxporteerd.

Zijn al die maatregelen genoeg? Ook in Nederland kan een waterbom in een specifiek gebiedje enorme problemen veroorzaken, Zuid-Limburg heeft het enkele jaren geleden nog meegemaakt. Daar zijn alle maatregelen nog lang niet afgerond. Maastricht breekt een oude brug af, die heeft zulke grote pijlers dat het waterpeil 5 cm zakt, waardoor de stad weer iets veiliger is.

Overigens: Vlaanderen heeft lang naar Nederland gekeken voor inspiratie voor waterbeheersing, nu kan het wel eens andersom worden, betoogt dit recente artikel https://www.h2owaternetwerk.nl/h2o-podium/redactioneel/naar-vlaams-voorbeeld

Ren De Vree

Enkele websites voor de geïnteresseerden: h2owaternetwerk.nl https://www.h2owaternetwerk.nl / deltares.nl https://www.deltares.nl/. Een PDF-rapport
https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=2021D19844  en nog een 
https://iplo.nl/publish/pages/229655/77691_ienw_d_definitiedocument-protocol-drinkwaterwinning_tg-pdfa.pdf / Maandblad H2O https://www.h2owaternetwerk.nl/deze-maand-in-h2o / Zie ook het boek Waterbeheer in de Lage Landen https://www.uu.nl/nieuws/boek-waterbeheer-in-de-lage-landen#:~:text=Het%20nieuwe%20boek%20'Waterbeheer%20in,Havekes%20en%20Bente%20de%20Leeuw. over vooral bestuurlijk-juridische aspecten.

“Het Maasland onder een sneeuwtapijt” (foto Tiny Van der Meer)